Het is nog steeds zo dat alleen de meest betrokken en hard werkende medewerkers en managers overspannen of burnout worden. Maar het werk op zich is zelden de wérkelijke oorzaak van de klachten. Iemand anders zou in dezelfde situatie namelijk géén burnout hebben gekregen. Deze stelling is voor veel mensen moeilijk te accepteren, maar het werk, je relatie, je gezin, je situatie of andere omstandigheden zorgen er alleen maar voor dat jouw individuele persoonlijkheidskenmerken tot burnout symptomen, uitputting, stress, hoge bloeddruk, duizeligheid, oorsuizen of hoofdpijn leiden.
Je reageert op oude ervaringen
In je werk, leven en relatie wordt je continu geprikkeld en getriggerd. Je zult hier automatisch en onbewust op reageren. Deze reactie zijn gebaseerd op oude ervaringen die niets met de huidige situatie te maken hebben. Vaak zijn ze al ontstaan in je ouderlijk gezin toe je nog een kind was. Mogelijk moest je voor iemand zorgen of werd je gepest of genegeerd. Dat maakte zo’n diepe indruk op je als kind dat je al volwassen nog steeds reageert.
Die oude ervaringen vertalen zich in je waarden. Het zijn de zaken waar jij je druk over maakt en die je stress opleveren. Het zijn vooral de zaken waar jij je zo druk over maakt die gebaseerd zijn op oude trauma’s en vervelende ervaringen uit het verleden. Je probeert die vervelende ervaring te compenseren door je druk te maken over iets dat positief lijkt. Maar waar je uiteindelijk moe en chagrijnig van wordt.
Je wordt moe van je waarden
Als je vroeger bijvoorbeeld gepest werd, dan hecht je nu bijvoorbeeld veel waarde aan eerlijkheid en oprechtheid. Dat zijn op zich mooie waarden, alleen maak jij ze veel te zwaar door die eerdere ervaringen. Je gaat er de strijd voor aan. Het is veel slimmer om de lading van die oude trauma’s en ervaringen los te laten. Dan sta je weer open voor andere meningen en gesprekken. Dat is beter en gezonder voor jezelf en je omgeving.
Waar wordt je dan zo verschrikkelijk moe van dat je je werk niet meer kunt doen, dat je alleen nog maar wilt slapen (zonder daar overigens fitter van te worden), dat je angst– en paniek aanvallen krijgt, gaat hyperventileren, overal pijn hebt, doodsangsten en al die andere vreemde klachten krijgt?
Kijk eens naar mijn uitleg over de waarden waar jij nu zo moe, uitgeput, gestressed en burn-out van wordt:
Er zijn een aantal achterliggende oorzaken die tot burnout symptomen kúnnen leiden. Ik zeg dus nadrukkelijk ‘kúnnen’, want het is niet zo dat je van deze factoren ook persé een burnout hoeft te krijgen. Je hebt wel een situatie en de omstandigheden nodig om er werkelijk last van te krijgen. Overigens kun je die energie vretende waarden eenvoudig loslaten in mijn Burnout Training.
TOP 14 oorzaken van burn-out
Onderstaande TOP 14 geeft de meest relevante oorzaken die tot burnout (burnout verschijnselen) kunnen leiden. Bijna altijd zullen meerdere oorzaken spelen. Kijk eens of je de oorzaak van je burn-out hierin kunt herkennen.
1. Perfectionisme en controle moeten houden
Alles heel erg goed en perfect moeten doen (met de nadruk op ‘moeten’) leidt er toe dat je alles zélf moet doen en alles moet controleren en beheersen. Je steekt op een geforceerde wijze veel te veel tijd en energie in het werk en de afhandeling van zaken. Soms om het nog mooier dan mooi te maken, soms om fouten te voorkomen.
De vraag is: ‘Voor wie doe je dat eigenlijk?’
2. Overdreven loyaliteit
Natuurlijk is loyaliteit iets heel moois en kostbaars. Maar als je het sterk gaat overdrijven, dan kom je in de problemen. Je gaat je afzetten tegen mensen (vaak leidinggevenden) die in jouw ogen niet zo loyaal zijn. Je kunt het werk niet meer loslaten en blijft maar doorgaan en doorgaan, totdat je er bij neervalt.
De vraag is: ‘Aan wie ben je nog zo verbonden?’
3. Te groot verantwoordelijkheidsgevoel
Alles op je nek nemen (ook zaken die bij iemand anders horen) kan wel eens erg zwaar worden. Je ziet het ook vaak aan mensen; ze lopen er ook echt naar. Er gebeurt op het werk en in de samenleving zoveel tegelijk en alles gaat in zo’n hoog tempo, dat het je snel te veel zal worden.
De vraag is: ‘Wat draag je bij je dat niet van jou is?’
4. Gebrek aan assertiviteit en leiderschap
Ben je in staat om de dingen op jouw eigen manier te doen, of laat je je constant sturen door anderen. Als je onvoldoende in staat bent om de dingen voor jezelf helder te krijgen en dat niet op een duidelijke manier naar je collega’s of medewerkers kunt communiceren dan zul je je steeds meer in je stulp terugtrekken, gaan piekeren en doemscenario’s gaan ontwikkelen.
De vraag is: ‘Wat betekent volgorde en leiderschap voor jou?’
5. Onverwerkte emoties en gevoelens
Heb je dat wel eens, dat je plotseling onverklaarbaar sterk reageert op mensen of situaties en dat die reactie in geen enkele verhouding staat tot de gebeurtenis zelf? Je bouwt in je leven hele mooie én ook hele vervelende emoties en gevoelens op. Als je al moe bent, dan zullen de vervelende gevoelens steeds meer op de voorgrond treden.
De vraag is: ‘Wat draag je nog mee dat nu niet meer functioneel is?’
6. Systemische gevoelens
In systemen (families, bedrijven, organisaties, clubs) spelen constant dynamieken die er toe leiden dat individuele mensen onbewust met iets opgescheept worden dat niet van hen is. Dat heeft vaak niets met de persoon zelf te maken, maar hij krijgt er wél de klachten van.
De vraag is: ‘Welk lot draag je met je mee dat niet van jou is?’
7. Spanningen en conflicten
Soms wordt het gewoon teveel; reorganisaties, verlies van dierbaren, conflicten, slechte aansturing door het management. Als je niet meer in staat bent om te ontspannen, de boog altijd gespannen houdt, als je altijd op scherp staat, dan kan dat wel eens teveel worden.
De vraag is: ’Weet je nog wel waar jij je energie vandaan haalt?’
8. Niet functionele overtuigingen en waarden
Je kent ze wel, de waarden en overtuigingen als: ‘Stel je niet aan, er zijn wel ergere dingen’, ‘Je moet altijd vooraan lopen en de beste zijn’, ‘Mannen mogen niet huilen’. Veel mensen zijn er heel ver mee gekomen (topsporters) en veel mensen krijgen er een burn-out van (in drukke banen). Het verschil is dat sporters de stress van zich af sporten en vaak minder in het hoofd zitten.
De vraag is: ‘Wat vind jij zélf nou belangrijk om voor te leven?’
9. Verlies van veiligheid
Mensen kunnen erg veel hebben, waardoor ze vaak op een hoog energieniveau functioneren. Als er dan plotseling iets gebeurt waardoor een stuk veiligheid of zekerheid wegvalt (gezondheid, relatieproblemen, geldproblemen, slechte resultaten) dan is dat vaak de druppel die de emmer doet overlopen.
De vraag is: ‘Wat is ook alweer de basis waar je het allemaal voor doet?
10. Minder functioneel tijdsbesef
Er zijn twee manieren om je tijd te rangschikken (through-time en in-time). Iemand die in-time is heeft een matig tijdbesef, kan slecht plannen en zal alles tot het laatste moment laten liggen. Dat leidt tot stress bij het afronden van zaken. Dat is prima, behalve als je dat constant zo doet; dan wordt het gewoon teveel.
De vraag is: ‘Hoe wil je hier verder mee omgaan?’
11. Organisatorische onduidelijkheden
De enige constante factor is dat alles constant verandert (en ook nog eens in een hoog tempo). Het hoger management loopt zelf vaak achter de feiten aan en veroorzaakt hiermee veel onduidelijkheid in de organisatie. Voor veel medewerkers en leidinggevenden die ook nog eens met eerdergenoemde factoren zitten, leidt dat tot stress en overspannenheid.
De vraag is: ‘Hoe ga jij hier mee om en wat kun je zelf veranderen?’
12. Sterke gedrevenheid
Je kent ze wel; de mensen die zichzelf nooit rust gunnen, die zelfs in de vakantie en op de golfbaan nog de GSM aan laten staan, die altijd bereikbaar zijn, die de dag eigenlijk veel te kort vinden en slapen en ontspannen zonde van de tijd vinden. Afhankelijk van de achterliggende sturing leidt dat tot veel arbeidsvreugde en plezier, of tot uitputting en vermoeidheid.
De vraag is: ‘Doe je het omdat je het zo leuk vindt, of omdat je het niet anders kunt?’
13. Dubbelfuncties
Gezinnen met zware hypotheken, kinderen, dubbele banen, veel sociale contacten, veel verantwoordelijkheden zijn natuurlijk geen uitzondering. Je hebt een zware baan én de verantwoordelijkheid voor je gezin. Vrouwen moeten vaak zelfs nog dubbel zo hard presteren om carrière te kunnen maken. Soms wordt het gewoon even teveel, soms moet je gewoon even afremmen. En dan blijkt dat niet te kunnen.
De vraag is: ‘Luister je nog wel naar je eigen lijf?’
14. Niet herkende gezondheidsklachten
Het kip en het ei verhaal: Wat was er eerder; de ME, CVS, burnout, fibromyalgie, of de (voedsel-)allergieën? Door het lichaam flink af te matten neemt ook de weerstand af. Soms blijkt een (voedsel-)allergie te ontstaan die meer klachten geeft dan de burnout zelf.
De vraag is: ‘Wat heb je nou wérkelijk nodig om weer in je kracht te komen?’
Hoe lang duurt het herstellen van een burn-out?
Om een burnout te krijgen moet je dus heel goed je best doen. Je moet alle capaciteiten die je hebt inzetten om steeds over je grenzen heen te gaan en jezelf eindeloos uit te putten. Je moet in staat zijn om alle signalen te negeren en over de vermoeidheid heen te stappen. Je bent een enorme doorzetter en perfectionist. In ieder geval weet je de controle te houden. Dat is een hele klus. Het lijkt wel topsport.
Maar als je dan zo’n doorzetter bent en al die geweldige capaciteiten hebt; Dan moet je toch ook heel snel van je burn-out kunnen afkomen. Dan duurt een burnout toch maar heel kort. Enkelen weken of zo? Ja dat klopt. Met de juiste aanpak ben je heel snel weer fit. Je hoeft zelfs niets nieuws te leren. Je hoeft niet eens iets anders te doen, dan waar je al erg goed in was.
Als je voor jezelf kiest ben je zo weer fit
Het enige wat je hoeft te doen is de beslissing te nemen dat je NU voor jezelf kiest. Je hoeft slechts enkele patronen te doorbreken die je van een gezond en prettig leven afhouden. Je hoeft slechts enkele gerichte stappen te zetten. Maar dan wél de juiste stappen. Dan duurt een burnout echt niet zo lang. Dan ben je weer snel fit.
Is dat alles?
Nee: Je hoeft vervolgens alleen nog te zorgen dat je in je kracht blijft. Dat je al jouw capaciteiten op een gezonde en versterkende manier blijft inzetten. Dat je jouw persoonlijk kracht ontwikkelt. Dat je weer helemaal in lijn met jezelf komt. Dicht bij jezelf blijft. En dat je jouw veerkracht en leiderschap ontwikkelt. Dan heb je alle tools om de rest van je leven flow te ervaren.
Is het echt zo simpel? JA, als je stopt met de ‘WAAROM’ vraag!
Misschien denk je nu: Als het zo simpel is, waarom zitten sommige mensen dan één tot twee jaar in een burnout? Waarom kom ik er zelf niet uit? Waarom werkt dat bij mij dan niet? Waarom word ik niet geholpen? Waarom lukt het die anderen dan wel? Waarom voel ik me altijd zo beroerd? Waarom? Waarom? Waarom?
Het antwoord op al die ‘waarom-vragen’ is heel eenvoudig: Dat komt omdat je die destructieve ‘waarom-vraag’ stelt. Stop nou eens met die nutteloze vraag en ga iets doen waardoor je binnen enkele weken weer fit bent. Bedenk welke beslissing je nu moet nemen, die je lang geleden al had moeten nemen. En neem die beslissing NU.
Stel vervolgens alleen nog versterkende vragen, zoals:
- Hoe kan ik nu het beste voor mezelf zorgen?
- Wie kan me daarbij het beste helpen?
- Wat kan ik nu het beste doen?
Hulp nodig?
Zit je al in een burnout en wil je aan jouw oorzaken werken, dan is een professioneel burnout traject de beste aanpak. Neem het heft in eigen hand en zorg dat je de beste burnout coach krijgt die jou weer in je kracht kan helpen. Neem gewoon contact op.
