Het is prachtig dat we verantwoordelijkheid nemen voor ons gedrag; het is echter niet slim om verantwoordelijkheid te nemen voor het gedrag van anderen. Dat gaat niet en zal je slechts negatieve energie kosten die resulteert in stress en burn-out. Je lost er niets anders mee op dan je eigen angst om te falen of tekort te doen. Helaas los je die angst slechts tijdelijk op, want je verantwoordelijkheidsgevoel neemt geen pauze en zal zich direct weer op iets anders richten. Zowel jijzelf als de ander raakt uit zijn kracht. Jij doet immers dingen die niet bij jou horen en de ander lost zijn eigen problemen niet op.
Je bent alleen verantwoordelijkheid voor jezelf
Op het moment dat je gaat beseffen dat je slechts verantwoordelijkheid voor je eigen handelen kunt nemen zul je weer snel in je kracht komen. Voor veel mensen is dit de eerste stap om uit hun burn-out te komen. Perfectionisme en verantwoordelijkheid nemen zijn immers veel voorkomende oorzaken van burnout. Ik zal enkele achtergronden en oplossingen geven. Daarna moet je het zelf doen!
Oplossingsgericht bekeken
Vanuit het Oplossingsgericht Werken kijk je niet zo zeer naar de achterliggende sturing maar vooral naar de oplossing. Dus stel dat je even loslaat waar je hoge verantwoordelijkheidsgevoel vandaan komt:
- Wat zou je dan nu kunnen veranderen waardoor het luchtiger voor je wordt?
- Welk stapje zou je vandaag kunnen zetten om dichter bij jezelf te blijven?
- Wie zou je daarbij kunnen helpen?
Systemisch bekeken
Het Systemisch Werken geeft inzicht in de onbewuste structuren die leiden tot het nemen van teveel verantwoordelijkheid. Je kunt teruggaan naar de oorzaken in vorige generaties of verwikkelingen in je eigen leven. In ieder geval ga je van je plek af: Je maakt jezelf groter en belangrijker dan anderen, je bent verwikkeld in een machtsstrijd die niet de jouwe is, of je bent blijven hangen is oude systemen. De vraag die je jezelf kunt stellen is:
- Wat levert het me op om verantwoordelijk te nemen voor andermans gedrag?
- Waar herken ik dat van uit mijn eigen opvoeding?
- Hoe kan ik dat achter me laten?
Vanuit NLP bekeken
Het Neuro Linguïstisch Programmeren (NLP) gaat er van uit dat je in je brein verbindingen hebt gelegd die (in dit voorbeeld) niet zo handig zijn. Je hoeft die verbindingen slechts te verleggen waardoor je ander gedrag zult vertonen. Dit werkt uitsluitend in het NU. Schuif alle oorzaken en gevolgen even aan de kant en her-programmeer je brein op de manier die jou versterkt. Je hoeft slechts (op de juiste manier) hulpbronnen toe te voegen. Stel jezelf vragen als:
- Wat heb ik nu nodig om die overdreven verantwoordelijkheid los te laten?
- Hoe kan ik me krachtig voelen zonder teveel verantwoordelijkheid te nemen?
- Hoe kan ik dit krachtige gevoel nu in mijn leven integreren?
Laat je verantwoordelijkheidsgevoel los
Ik kan me voorstellen dat hier wat dieper op in wilt gaan. In dat geval is het slim om de training Persoonlijk Leiderschap te volgen. Dan leer je exact hoe je jouw overdreven verantwoordelijkheidsgevoel loslaat en je weer volledig in je kracht komt.
Wil je stress of resultaat?
Is het je wel eens opgevallen dat sommige mensen heel ontspannen hun werk doen en bergen werk verzetten en dat anderen de hele dag lopen te stressen en nauwelijks productief zijn? Zou dit de reden zijn dat mindfulness op het werk zo populair is geworden? Uit onderzoek blijkt dat mensen in flow vijf keer zo productief zijn dan in stress. Nou weten we ook dat langdurige stress hartstikke ongezond is. Maar dat stress ook je persoonlijke effectiviteit vermindert is voor veel mensen nieuw. Ouderwetse leidinggevenden denken nog wel eens dat je onder hoge druk (stress) productiever bent. Dat is dus niet zo!
Productiviteit is niet de enige maatstaf
Naast productiviteit heb je ook nog creativiteit, samenwerken, enthousiasme, plezier en een gezonde balans tussen werk en privé. Laten we dit totaalplaatje ‘resultaat’ noemen. Dan snap je wel dat je ofwel stress hebt, ofwel resultaat. Breinonderzoek laat zien hoe dit in je hoofd werkt:
Bij stress schakelt je lijf in een andere modus, waarbij alle systemen zich klaarmaken voor vechten of vluchten. Eén van de reacties is dat je denkvermogen vermindert of zelfs uitgeschakeld wordt. Je kent dat wel als iemand ‘in blinde woede’ dingen doet of zegt die helemaal niet bij hem passen. Dan krijg je niet echt het resultaat dat je voor ogen had!
Wil je negatieve stress of resultaat?
Je zou de vraag ook anders kunnen stellen: Wil je negatieve stress of resultaat? Want er bestaat ook zoiets als positieve stress. Maar laat je niet voor de gek houden: Het is hetzelfde woordje, maar biologisch is het iets heel anders. Je maakt bij positieve stress heel andere hormonen aan. Ik gebruik voor positieve stress liever woorden als: Flow, passie en moed.
Voor mijn trainingen heb ik een overzichtelijk model ontwikkeld dat duidelijk laat zien hoe het werkt. In het plaatje zie je een sterk vereenvoudigde versie.
- Rechtsonder heb je een negatieve focus gericht op problemen (omdat je niet lekker in je vel zit). Je ervaart stress en je ziet overal problemen en bedreigingen.
- Linksonder zit je niet zo lekker in je vel en je aandacht is diffuus en verspreid. Dat is niet echt productief en het voelt niet lekker. Het is het gevoel van uitgeblust op de bank hangen.
- Linksboven zit je heerlijk ontspannen in je vel en sta je open voor nieuwe interessante dingen. Je bent nieuwsgierig, onderzoekend en creatief in het hier en nu. Dit noemen we mindfulness.
- Rechtsboven zit je heerlijk in je vel en heb je een positieve focus gericht op je passie. Je behaalt het hoogste resultaat. In deze flow bereik je alles wat je wilt, maar dan op een heel prettige wijze.
Mijn coaching is gebaseerd op dit model.
Wil je grondig aan je persoonlijke ontwikkeling werken en veel vaker in flow zijn, dan volg je de training Persoonlijk Leiderschap. Je verhoogt je persoonlijke effectiviteit omdat je veel vaker mindfulness zult ervaren en in flow zult zijn.
Creëer je eigen ruimte bij burnout
Je eigen ruimte creëren is voor iedereen super belangrijk. Als je dat te weinig doet, kun je daar zelfs burn-out van worden. In mijn documentaire over oorzaken, risico’s en gevolgen van burnout zie je hoe Ewald zijn eigen ruimte gecreëerd heeft om uit zijn burn-out te komen. Ruimte creëren zal voor iedereen iets anders betekenen. Voor de een is het tijd voor jezelf nemen, voor de ander is het afstand nemen en voor weer een ander is het kiezen om leuke dingen te doen. Onderzoek wat voor jou het beste werkt en neem actie (maar kijk eerst naar de documentaire):
Ik ben een groot voorstander om continu je eigen ruimte te creëren. Behalve dat het fijn is voor jezelf en anderen, voorkom je ook vervelende situaties, conflicten, uitstelgedrag en zelfs burnout. In mijn training Persoonlijk Leiderschap leer jouw persoonlijke effectiviteit te verhogen en moeiteloos je eigen ruimte te creëren. Kijk eens wat dit voor jou kan opleveren.
Terugveren na tegenslagen en burn-out
Eigenlijk is het raar dat we tegenslagen kennen. Op de een of andere manier maken we verwachtingen. Als die niet uitkomen ervaren we een tegenslag. De oplossing lijkt dus heel simpel: Je moet gewoon geen verwachtingen hebben. Maar ja; we zijn mensen en die hebben nou eenmaal verwachtingen. Toch?! Of zit het anders in elkaar? Kunnen we ook gewoon gelukkig zijn zónder verwachtingen?
Mensen die geen verwachtingen meer dúrven hebben, zijn in het verleden zo vaak teleurgesteld dat ze nu niet meer durven dromen en plannen maken. Dat wil je ook niet. Mensen die geen verwachtingen meer wíllen hebben (zoals boeddhisten), zijn vaak wél heel gelukkig en zonder tegenslagen. Wil je dat dan?
Zo kom je terug in je kracht
Wat kun je nou het beste doen als je tóch een tegenslag hebt ervaren? Als je bijvoorbeeld in een crisis of een burn-out zit. Hoe kom je weer snel terug in je kracht? terug in een gezonde stemming? In een positieve bui? Ik zal eens een paar mogelijkheden beschrijven:
Kom terug naar het hier en nu
Realiseer je dat er in het ‘hier en nu’ helemaal geen tegenslagen zijn. Het is zoals het is. Het komt zoals het komt. Alles loopt volgens een ultieme perfectie. Dat wij dat anders ervaren, komt omdat we het contact met het NU kwijt zijn. Dus verbind je weer met het hier en nu. Dat doe je bijvoorbeeld door je lijf te voelen. Iets te eten of drinken. Een lekkere massage ondergaan. Mindfulness. Mediteren. Je basischakra opzoeken gecombineerd met een diepe buikademhaling. Je lijf is altijd in het NU.
Laat je verwachtingen los
Zonder verwachtingen heb je ook geen tegenslagen. Realiseer je dat je jouw verwachting zelf verzonnen hebt. Natuurlijk zijn er collectieve verwachtingen (zoals dat je verantwoordelijkheid met nemen), maar je kiest zelf of je die wel of niet wilt overnemen. Je maakt een ideaalplaatje in je hoofd, dat meestal niet veel met de werkelijkheid te maken heeft. Ongeacht welk beeld je kiest; het is altijd slechts jouw eigen unieke verwachting. Dat betekent dat je dit beeld gerust mag loslaten of milder maken. En als het toch niet uitmaakt: Kies dan gewoon het prettigste beeld dat je kunt bedenken.
Zoek je geliefden en vrienden op
Terugveren van tegenslagen doe je het beste door je geliefden en vrienden op te zoeken en werkelijk contact te maken. Zoek mensen op die werkelijk interesse in je hebben. Mensen hebben het sociale contact nodig om te leven en te herstellen van een crisis of burnout. We zijn slechts mens omdat we onder de mensen zijn. Je kunt met je geliefden over de tegenslag praten. Hiermee verwerk je de lading via je emotionele brein. Maar je kunt ook gewoon lekker tegen elkaar aan gaan zitten. Dan laat je jullie lichamen zelf het werk doen.
Ervaar liefde en dankbaarheid
Een vorig artikel ging over dankbaarheid. Pak dat er nog eens bij. Kort gezegd verleg je je aandacht naar al het andere dat NIET de tegenslag is. Gelukkig is dat veel meer en veel mooier dan de tegenslag of de verwachting die er onder zit. Er is zoveel liefde, geluk en voorspoed in je leven en de wereld, dat je snel weer dankbaarheid zult ervaren. Dan ben je snel weer terug in het NU.
