Burn-out bij jonge MKB ondernemer en familiebedrijf

Ondernemers in het MKB en een familiebedrijf hebben een sterke gedrevenheid om iets op te bouwen en iets neer te zetten. De sturing achter die gedrevenheid bepaalt of je burn-out raakt of dat je energie krijgt. Als je vooral gedreven wordt door bewijsdrang, dan is de kans groot dat je daar zover mee doorgaat dat je uiteindelijk omvalt. Als je gedreven wordt door passie dan zul je te weinig ruimte voor jezelf en je hobby’s nemen.

Als je gewoon lekker in flow je eigen ding doet, dan krijg je energie en kun je onbeperkt doorgaan (zeker als je jouw eigen tijd en tempo bepaalt). Ondernemers die het familiebedrijf overnemen of over hebben genomen hebben een extra uitdaging omdat ouders, broers, zussen, neven en nichten meekijken en hoge eisen stellen. Helaas moeten veel ondernemers eerst een burn-out krijgen voordat ze echt hun eigen ding gaan doen. In dit artikel laat ik je de achtergronden en oplossingen zien.

Verschillen tussen werknemers en ondernemers

Er is veel aandacht voor burn-out bij werknemers. Zelfs het journaal heeft hier regelmatig items over. RTL heeft er een interessante video over gemaakt die zeker de moeite waard is om te bekijken. Als je kijkt naar de oorzaken van stress en burn-out dan zijn de verschillen tussen werknemers en jonge ondernemers met burn-out symptomen niet eens zo heel groot.

Het typische is dat beide groepen denken dat ze het werk niet los kunnen laten. Bij een werknemer zeggen we vaak dat dat onzin is. Dat al hun werk vanzelf opgevangen wordt door anderen en dat ze ’s avonds gewoon lekker naar huis kunnen en afstand kunnen nemen. Bij ondernemers en directeuren hebben we een heel ander beeld!

Ondernemers horen dag en nacht te werken

Bij ondernemers gaan we er van uit dat ze dag en nacht bij hun bedrijf betrokken moeten zijn. Vrijwel elke ondernemers-coach zal dit bevestigen. Je moet nu eenmaal minimaal 80 uur per week werken om alles te doen wat je wilt doen. Alleen dan zul je succesvol zijn. Je moet als eerste aanwezig zijn en als laatste vertrekken. Je moet de dagelijkse leiding combineren met strategische beslissingen. Het houdt nooit op.

De dagelijkse praktijk bewijst iedere keer opnieuw dat het essentieel is om overal bovenop te zitten. Met name bij het opbouwen van een bedrijf lijkt dit te kloppen. Het probleem is dat ondernemers niet weten wanneer ze weer terug kunnen naar een normaal ritme. Ze worden vaak gedreven door angsten, omstandigheden en verwachtingen. Als ze niet tijdig schakelen dan komt het moment dat ze omvallen door overbelasting en in een burn-out belanden.

Het gaat wel weer; ik heb geen professionele hulp nodig

Veel werknemers die burn-out symptomen ervaren zoeken naar hulp en ondersteuning. Je ziet dat ook aan het gigantische aantal zoekopdrachten op Google. Er wordt wat afgelezen over burn-out. Vaak krijgen ze budget van hun werkgever om een burnout training te volgen. Het is immers belangrijk dat je weer snel fit bent en je bijdrage kunt leveren.

Het opmerkelijke bij ondernemers is dat ze vinden dat ze het zelf moeten kunnen. Je kunt immers alles managen, dus die stress en vermoeidheidsklachten los je ook wel weer op. Bovendien heb je nu geen tijd voor ontspanning: Er moet nog zoveel gebeuren voordat je achterover kan gaan hangen. Bij het kleinste lichtpuntje denken ze: ‘Het gaat wel weer, het komt wel goed’.

De uitdagingen stapelen zich op

Als ondernemer in het MKB heb je het best lastig in de huidige economische situatie. Waarschijnlijk ben je goed opgeleid in je vak en had je een helder doel voor ogen toen je begon. En vooral economische voorspoed… Maar ja; dan komt er zomaar een crisis tussendoor. In economische voorspoed kan iedereen wel een bedrijf leiden! Dan is het makkelijk.

In een crisis is dat wel even anders. Dan komt het aan op puur ondernemerschap. Dan moet je over perfecte communicatieve vaardigheden beschikken. Je medewerkers optimaal kunnen motiveren. Creatief blijven. Je persoonlijke en zakelijke missie kraakhelder hebben. Evenals je persoonlijke SWOT-analyse, identiteit en drijfveren. Je moet eigenlijk alles op orde hebben.

Bedrijfsopvolgers hebben het extra moeilijk

Een speciale groep MKB ondernemers heeft het vaak nog extra moeilijk: de bedrijfsopvolger in een familiebedrijf! De reden is dat ze vaak niet tegen de ervaring van hun ouders opgewassen zijn. Die weten meestal heel precies wat ze wel en niet willen. Die hebben alle fases van het bedrijf al doorlopen. Hebben alle pieken en dalen al meegemaakt. Het bedrijf vanuit niets opgebouwd en daar hun leven aan gewijd. Hierdoor is hun band met het bedrijf, de klanten en leveranciers zo sterk dat ze het niet los kunnen laten.

Veel bedrijfsopvolgers in een familiebedrijf hebben al een zware jeugd gehad. Ouders waren zo druk met het bedrijf, klanten en leveranciers dat er weinig tijd en aandacht voor de kinderen was. Veel kinderen in een familiebedrijf hebben de warmte en gezelligheid van een ‘normaal’ gezin gemist. Vaak worstelen ze al op vroege leeftijd met burnout symptomen en hebben moeite om bij hun eigen gevoel te komen. Het is dan ook niet vreemd dat veel van mijn cliënten uit een familiebedrijf komen.

Je zult je eigen pad moeten vinden

Als bedrijfsopvolger moet je onder complexe omstandigheden je eigen plek zien te vinden. Je moet loskomen van de dominantie van je ouders die tegelijk ook je baas waren. Je moet je eigen ondernemerschap ontwikkelen en je eigen pad ontdekken. Ze zeggen wel dat het eenzaam is aan de top. Voor directeuren van een familiebedrijf geldt dat vaak extra. Je bent niet alleen verantwoordelijk voor het bedrijf, maar ook voor het familiekapitaal dat in het bedrijf zit. Het pensioen van je ouders, maar ook de erfenis van je broers, zussen en kinderen.

Eigenlijk best wel knap dat je dit allemaal trekt en jezelf staande houdt in deze complexe situatie. Maar ja; vaak heb je geen keuze. En dat is nou net de meest voorkomende oorzaak van stress. Dus tijd om weer eens in jezelf te investeren. Maar ja; daar heb je nu geen tijd voor. Het is crisis en het werk moet af…. (zucht).

• Ik liep laatst door het bos en zag een houthakker bezig een boom om te zagen. Hij werkte zich volledig in het zweet, de blaren stonden op zijn handen en hij zag er uitgeput uit. Ik zag van een afstand dat hij niets opschoot. Nou ben ik geen houthakker, maar ik zag wel dat zijn zaag hartstikke bot was. Dus ik loop naar de man toe en zeg hem dat hij beter zijn zaag kan slijpen. “Ja dat weet ik zegt de houthakker, maar daar heb ik nu geen tijd voor… ik maak dit karwei eerst even af”.

Je hoeft het niet alleen te doen!

Als je als directeur denkt dat je alles alleen moet doen, dan ben je al te ver gegaan. Dan wordt het tijd om eens rustig te gaan zitten en te beslissen wat je nu het beste kunt doen om weer in je kracht te komen. Ondernemers die dit al eerder gedaan hebben zullen je bevestigen dat je er in je eentje niet uit komt: Dat doe je samen met anderen.

Om die reden volgen veel ondernemers, directeuren en bedrijfsopvolgers coaching en training waarin we het beste van het beste combineren om volledig in je kracht en leiderschap te komen. Om te groeien in je communicatie, overtuigingskracht en ondernemerschap. Om weer volledig in lijn te komen met wie je bent en wat jouw persoonlijke en zakelijke pad is. Samen met anderen.

Onderzoek naar burn-out bij ondernemers

Volgens onderzoek van verzekeraar Allianz en onderzoeksbureau GfK blijkt 62% van de jonge ondernemers last van burn-out gerelateerde klachten te hebben. Het gaat hierbij om ondernemers tussen 18 en 34 jaar (het zal geen toeval zijn dat veel van mijn cliënten dertigers zijn!). Nou is deze leeftijdsgroep toch al vatbaar voor burn-out, maar dit zijn toch wel extreem hoge cijfers. Zeker als je het vergelijkt met ondernemers boven de 35 jaar. Daar heeft ‘slechts’ 50% last van ernstige vermoeidheidsklachten.

Ontspanning is een andere vorm van inspanning

Zo’n 37% van de ondernemers geeft aan moeite te hebben om het werk los te laten. Ze geven wel aan dat ze sporten, relaxen en een avondje uit gaan. Zo’n 21% gunt zichzelf zelfs vakantiedagen! Maar het punt is dat ze op vakantie toch nog gewoon met het bedrijf bezig zijn. Hoewel ik zelf geen grootschalig onderzoek doe, zie ik bij zeker 90% van mijn cliënten dat ze inderdaad sporten, uitgaan, relaxen en vakantie nemen. En toch hebben ze een burn-out opgelopen!

Het punt is dat ze op dezelfde prestatie-gedreven manier sporten als dat ze werken. Ze gaan een avondje uit zoals ze hun bedrijf leiden. Op deze manier is het ontspannen vooral bedoeld om aan te tonen dat ze goed voor zichzelf zorgen. Ze willen in het hoge ritme blijven omdat ze bang zijn dat ze instorten als ze rust nemen.

De oplossing is om je bewijsdrang aan te pakken

De oplossing is dus niet om meer te gaan sporten of ontspannen. De oplossing is om de onderliggende sturing van je bewijsdrang aan te pakken. Daar heb je specialistische hulp voor nodig en dat is nou juist het punt: Veel ondernemers willen dit zelf oplossen.

Je kunt googelen wat je wilt, maar de zogenaamde ‘blinde vlekken’ zullen ervoor zorgen dat je de oplossing zélf niet ziet. Je kunt het gewoon niet zien. Als je alleen al naar je partner zou luisteren dan zou je al weten wat er aan de hand is.

Het is onzin om een betere balans te zoeken

De oplossing die je vaak hoort zou zijn om een betere balans te vinden tussen inspanning en ontspanning. Dat is echter complete onzin en iedere ondernemer schiet van het woord ‘balans’ direct in de stress: Een jonge ondernemer wil helemaal niets horen van een balans. Dat is voor later. Dat is voor oude mannen.

Het werk is namelijk enorm uitdagend, interessant en leuk. Dus waarom zou je jouw tijd verspillen aan ontspannen, tv-kijken, een boek lezen of luieren op een zonovergoten strand in Spanje. Je bedrijf geeft je meer uitdaging en waardering dan je gezin. In je bedrijf ben je degene waar iedereen naar opkijkt. Thuis klagen ze dat je er nooit bent. Dat je altijd met je werk bezig bent en geen tijd en energie hebt.

De oplossing is om energie te halen uit zowel de inspanning áls de ontspanning. Uit je bedrijf áls uit je gezin (vrienden, familie). Dat ze beide even leuk en interessant zijn. Dat leer je niet in je opvoeding en dat leer je niet tijdens je studie. Dat is iets wat je van een gespecialiseerde senior burnout coach leert of wat je door eigen ervaring moet ontdekken.

Leer van ondernemers die van burn-out hersteld zijn

Voor ondernemers geldt dat ze van aanpakken houden, dat ze de schouders eronder willen zetten, dat ze op doorzettingsvermogen en hoge adrenaline ver kunnen komen. Je hebt immers een hoog verantwoordelijkheidsgevoel én je hebt wat te bewijzen en neer te zetten. Met name jonge ondernemers met een startup, scale-up, MKB onderneming of familiebedrijf moeten wel aan de bak.

Vaak hebben ze een investeerder die resultaat wil zien. Ze hebben personeel dat betaald moet worden. Er staat nog geen stevige organisatie. Er is nog geen management structuur en alle verantwoordelijkheid ligt bij de directeur-eigenaar zelf. Je begint enthousiast met ondernemen, maar al snel loop je teleurgesteld vast in het managen van je organisatie.

Veel jonge ondernemers raken in een burnout omdat ze niet doen wat écht bij hen past. Het is normaal dat je ergens ingroeit. Dat gebeurt bij iedereen. Stel dat je in een positie gegroeid bent die je negatieve energie kost. Dan is dat is een goede reden voor actie. Zeker als je vindt dat je moet doorzetten, dan ga je jezelf steeds verder uitputten.

Uiteindelijk leidt dat tot overspannenheid en burnout. Als je het zover hebt laten komen, dan is de eerste stap om uit die positie te stappen en je eigen ding weer te gaan doen. Is dat zo eenvoudig? JA! Maar het zijn de echte volhouders die zichzelf volledig opbranden en die deze optie niet zien of niet willen zien. Hoe is dat voor jou?

Kies voor jezelf en doe je eigen ding

Je begint een bedrijf vanuit je passie. Je bent super gemotiveerd en enthousiast en de eerste resultaten zijn snel behaald. Je neemt personeel aan, je investeert in je bedrijf en het kan allemaal niet op. Maar dan komt er een verantwoordelijkheid bij: je moet de zaak wel managen! En dat hoeft niet persé jouw ding te zijn.  Bij veel ondernemers krijgen de management taken al snel de overhand en verliezen ze hun passie en energie.

Voor een echte ondernemer is het managen een uitzichtloze toestand: Het houdt namelijk nooit op, iedere keer komen dezelfde situaties terug. Je kunt automatiseren wat je wilt, maar toch blijft het terugkomen. Je zit vast in je eigen bedrijf en vooral in je eigen overtuigingen hoe iets hoort. Dat is niet waar het om begonnen was, dat is ook niet waar je passie ligt. Maar ja; er is niemand waar je dit aan kunt delegeren en het werk moet wél gedaan worden.

Praktische hulp van senior ondernemers

Startup en scale-up directeuren krijgen vaak gratis hulp van oudere of gepensioneerde ondernemers en branche organisaties. Dat is belangrijk voor de inhoudelijke kennis en om de juiste zakelijke beslissingen te nemen. Bij deze begeleiding is er echter nauwelijks aandacht voor de energie van de ondernemer zélf. Hij heeft hier zelf ook geen behoefte aan en wil al helemaal niet toegeven dat hij moe is en zich met moeite overeind houdt.

Een personal business coach die zich op de persoon en zijn energie richt zou enorm kunnen helpen, maar ja; die kosten veel geld (nou ja; een ervaren senior business coach die je echt verder helpt dan). Professionele coaching wordt bij jonge ondernemers vaak als kostenpost gezien. Meer ervaren ondernemers hebben inmiddels geleerd dat personal business coaching een investering in jezelf en je bedrijf is met een extreem hoge ROI.

• Veel MKB ondernemers met heftige burn-out symptomen vertellen me bij een intake dat ze even wat tips en adviezen willen en dan wel weer even vooruit kunnen. Dat ze moeten leren om met die vermoeidheid om te gaan. Dat ze geen hulp nodig hebben. Als ik ze dan na een jaar spreek, dan gaven het afgelopen jaar een 5,6 als rapportcijfer. Ik vind dat zonde: Volgens mij mag ondernemen best leuk zijn en mag je best op een 8 of een 9 zitten.

Durf afstand én een coach te nemen

Het is super belangrijk om regelmatig afstand te nemen van je bedrijf. Vanaf een afstandje zie je weer waar het om begonnen was en kun je de stappen zetten om terug in je kracht en leiderschap te komen. Als je weet waar je energie van krijgt en waar de energie wegloopt dan kun je de juiste beslissingen nemen. Daar kan ik je als senior coach prima bij helpen.

Met name hoog opgeleide professionals zijn beter in het bedenken dan in het voelen. Ze zitten veel in het hoofd en vergeten om hun gevoel erbij te betrekken. Ze reageren vaak op onverwerkte emoties uit het verleden en schieten daarvan in de stress. Het lijf raakt uitgeput waardoor de emoties nog harder gaan opspelen. Uitzichtloos! Ook hierbij kan ik je als senior coach prima helpen.